Tiroid Hormonları ve Hipotiroidi
Tiroid hormonları, büyüme, hücre onarımı ve metabolizma dahil olmak üzere birçok vücut fonksiyonunun yönetilmesine yardımcı olur. Boğazda soluk borusunun önünde yer alan bir bezden salgılanırlar. Bazı durumlarda yeterince hormon üretilemez, hipotiroidi nedir, diyenler için kısaca böyle açıklanabilir. Hipotiroidi hastalarında tiroid bezi yeterince hormon üretemediği için vücuttaki görevlerinde aksaklıklar meydana gelir. Çoğunlukla ilaç tedavisi gerekir. Ayrıca hipotiroidizm durumunda bazı beslenme önerileri ile semptomlar hafifleyebilir. Bugün yazımızda hipotiroidi ve beslenme ile ilgili merak edilenleri okuyabilirsiniz.
Hipotiroidi Nedir?
Tiroid bezi boynun ön kısmının tabanına yakın bir yerde bulunan küçük, kelebek şeklinde bir bezdir. Vücudunuzdaki hemen hemen her organ sistemini etkileyen tiroid hormonlarını üretir ve depolar. Tiroid bezi, tiroid uyarıcı hormon (TSH) adı verilen bir sinyal aldığında, tiroid hormonlarını kan dolaşımına salar. Bu sinyal hormonu, tiroid hormon seviyeleri düşük olduğunda beyninizin tabanında bulunan küçük bir bez olan hipofiz bezinden gönderilir. Hipotiroidizmde tiroid bezi, bol miktarda TSH olsa bile yeterli tiroid hormonu salgılamaz. Kronik otoimmün tiroidit (haşimato tiroidi), bağışıklık sisteminin yanlışlıkla tiroid bezinize saldırdığı bir otoimmün hastalıktır. İyodun yeterli olduğu popülasyonlarda hipotiroidizmin en yaygın nedeni haşimato tiroidi olarak görülür.
Hipotiroidi Sebepleri
- İyot eksikliği
- Bazı ilaç türleri
- Akut tiroid iltihabı
- Tiroide zarar veren bazı tıbbi tedaviler
- Bazı zamanlarda tiroid bezi yeterli miktarda TSH alamaz. Bu, hipofiz bezi düzgün çalışmadığında meydana gelir ve buna ikincil hipotiroidizm denir.
Hipotiroidi Tedavi Yöntemleri
Tiroid bezi düzgün çalışmadığında aşırı yorgunluk ve kabızlık gibi çeşitli semptomlara sebep olabilir. Hipotiroidizmi olan bazı kişiler aşırı hipotiroidi belirtileri yaşayabilirken, bazıları ise pek fazla semptom yaşamayabilir. Tedavi için dahiliye veya endokrin hekimi bir uzmanla görüşmek gerekir. Bu sağlık uzmanı tiroid fonksiyonunuza, semptomlarınıza ve diğer sağlık endişelerinize göre uygun bir tedavi planı seçecektir. Hipotiroidizm genellikle tiroid hormonu replasman ilaçlarıyla tedavi edilmektedir. Bununla birlikte, birçok hipotiroidi belirtileri, tiroid hormonu replasman tedavisi alırken bile devam edebilir. Örneğin, haşimato tiroidi olan kişiler, tiroid hormonu ilaçları tiroid fonksiyonlarını normale döndürdükten sonra bile sıklıkla yorgunluk, soğuğa tahammülsüzlük, anksiyete ve saç dökülmesi gibi semptomlar yaşayabilirler. Bu sebeple hipotiroidizmi olan birçok kişi alternatif tedavi yöntemleri arayabilir. Beslenme ve sağlıklı yaşam tarzı edinmek belirtilerin azalmasına destek olabilir.
Hipotiroidizm Belirtileri
- Aşırı yorgunluk, bitkinlik
- Anksiyete
- Yoğun saç dökülmesi
- Fazla kilo artışı
- Soğuğa karşı hassasiyet
- Ruh hali değişiklikleri
- Kabızlık
İlaç, hipotiroidizmin ilk tedavisidir, ancak sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzının takip edilmesi de tiroid fonksiyonunun ve semptomlarının iyileşmesine yardımcı olabilir.
Bazı Diyetler Hipotiroidi Olan Kişilere Yardımcı Olabilir mi?
Tiroid yavaş çalışınca ne olur, diyenler için yukarıdaki belirtilerden bahsettik. Bu belirtilerden kilo alma durumu kişinin yaşam tarzını zorlaştırabilir. Gerektiğinde kilo kaybı ile birlikte dengeli bir diyet uygulamak gerekir. Besleyici bir diyet uygulamak herkes için önemlidir, ancak çalışmalar belirli diyet müdahalelerinin hipotiroidizmi olan kişiler için özel faydalar sağlayabileceğini göstermektedir. Haşimato tiroidi kadınlarda daha yaygındır ve genellikle 30 ila 50 yaşları arasında gelişir, ancak erkekler ve gençler de hastalığa yakalanabilir. Hipotiroidinin yaygın sebeplerinden olan haşimatoda diyet değişiklikleri kişiye fayda sağlayabilir. Kesin sonuçlar olmasa da düşük glutenli diyetler, otoimmün eliminasyon diyetleri ve antiinflamatuar diyetler, haşimato tiroidi olanlara yararlı olabilmektedir. Örneğin glutensiz diyetler tiroid fonksiyonunun iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Ek olarak, sebze ve meyveler açısından zengin beslenme, hücre hasarına karşı koruma sağlayabilir.
Hipotiroidi Semptomları İçin Bazı Takviyeler
İyot
İyot, tiroid hormonlarının yapımı için gerekli olan önemli bir mineraldir ve eksikliği hipotiroide yol açabilir. Aslında yetersiz iyot alımı dünya çapında hipotiroidin en yaygın sebebi olarak görülür. İyotlu tuz kullanmayan kişiler, ihtiyacın arttığı gebelik gibi durumlar ve vegan beslenen kişilerde, düşük iyot düzeylerine sahip olma riski daha yüksek bulunmuştur. Hipotiroidiniz varsa, sadece doktorunuzun kontrolünde gerekli görülürse iyot takviyesi almalısınız. Çünkü aşırı miktarda kontrolsüz iyot almak tiroid için zararlıdır ve hipertiroide sebep olabilir. Hipotiroidi diyeti yapıyorsanız ve yeterli iyot almadığınızdan endişeleniyorsanız, iyot seviyenizi değerlendirmek ve sizin için en iyi iyot alım planını belirlemek için doktorunuza danışabilirsiniz.
Selenyum
Selenyum, tiroid sağlığı ve tiroid hormonu üretimi için gerekli olan başka bir mineraldir. Tiroidin oksidatif stresin sebep olduğu hasarlardan korunmasına yardımcı olur. Diyetinize selenyum açısından zengin gıdalar eklemek selenyum seviyenizi yükseltmenin harika bir yoludur. Hipotiroidi beslenme programına kuruyemişler, ton balığı, sardalye, yumurta, baklagiller eklemek selenyum kaynağı olacaktır. Ek olarak selenyum takviyeleri hipotiroidi olan bazı kişiler için yararlı olabilir ancak bu sadece doktor tavsiyesi ile gerektiğinde kullanılabilir.
Çinko
Selenyum gibi çinko da tiroid hormonu üretimi ve tiroid fonksiyonu için gerekli minerallerden biridir. Yeterince çinko almamak tiroid fonksiyonunuzu ve sağlığınızı olumsuz yönde etkileyebilir, bu sebeple diyetinizde bu besin öğesini yeterince almanız önemlidir. Gerektiğinde tek başına veya selenyum, A vitamini gibi diğer besinlerle birlikte kullanıldığında, hipotiroidizmi olanlarda tiroid fonksiyonunun iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Çinko takviyesi doktor kontrolünde hipotiroidi diyetine destek olarak eklenebilir.
D Vitamini
Hipotiroidi beslenme programında, bireylerde D vitamini kontrolü de yapılmaktadır. Düşük D vitamini düzeylerine sahip olmak, tiroid fonksiyonunu olumsuz yönde etkileyebilir ve hipotiroidi semptomlarını kötüleştirebilir. Özellikle kış aylarında D vitamini eksikliği sıkça görülebilir. Genel belirtileri yorgunluk, halsizlik, kemik ağrıları olan D vitamini eksikliği hipotiroidi belirtilerini de arttırabilir. D vitamini besinlerden yeteri kadar alınmadığı için takviye sıklıkla gerekebilmektedir.
B12 Vitamini
B12 vitamini eksikliği de oldukça yaygın görülür. Hipotiroidi olan kişilerde B12 seviyeleri doktor tarafından kontrol edilebilir. Düşük B12 değerleri hipotiroidi belirtilerini arttırabilir. Daha çok et, tavuk ve balık gibi hayvansal ürünlerden B12 vitamini alabilirsiniz. Seviyeleriniz düşük veya idealin altındaysa doktor B12 vitamini takviyesi önerebilir.
Magnezyum
Düşük veya eksik magnezyum seviyeleri tiroid fonksiyon bozukluğuyla ilişkilidir ve hipotiroidi gelişme riskini artırabilir. Magnezyum takviyesinin hipotiroidi semptomlarını iyileştirdiği çalışmalar da bulunmaktadır. Deniz ürünleri, muz, yulaf, patates, sebzeler, baklagiller gibi birçok besin ile magnezyum alınabilir. Ayrıca maden suyu da mineral desteği olabilir. Hipotiroidi beslenme programınıza bu besinler ihtiyacınız olan miktarlarda eklenebilir.
Demir
Özellikle hipotiroidi olan kadınlarda demir eksikliği yaygın görülmektedir. Düşük demir seviyeleri veya demir eksikliği anemisi tiroid fonksiyonunu bozabilir. Sağlıklı demir seviyelerine ulaşmak ve bu seviyeleri korumak için gerektiğinde takviye kullanılabilir. Tüm bu besin öğeleri dışında A vitamini, folat, kalsiyum gibi vitamin ve mineraller de iyi bir tiroid fonksiyonu için gereklidir. Doktor ve Kocaeli diyetisyen kontrolünde ilaç tedavisi ve hipotiroidi diyeti ile desteklenerek hipotiroidi semptomları hafifletilebilir.